برگزاری نشست هم‌اندیشی با موضوع «مشکلات پیش روی طلاب برای انجام پژوهش و راه‌های برون رفت از آنها»
نشست هم‌اندیشی با موضوع: «مشکلات پیش روی طلاب برای انجام پژوهش و راه‌های برون رفت از آنها»، با حضور حجت الاسلام محمد صادق فاضل برگزار شد. در این نشست که در مدرسه الزهرا (س) ساری برگزار شد، طلاب این مدرسه مشکلات ذیل را برای پژوهش طلاب حوزه‌های علمیه مطرح کردند:
- وظایف درون منزل علاوه بر فعالیت درسی
- کمبود کتابخانه، حتی نبود امکانات در منزل
- سنگین و متراکم بودن مواد آموزشی
- نمره محوری در مدارس
- ضعف نگارش
- پایین بودن روحیه فعالیت گروهی
- پایین بودن علاقه نسبت به پژوهش
- عدم شناخت نیاز جامعه
- نداشتن اعتماد به نفس کافی
- نداشتن برنامه ریزی برای فعالیت پژوهش
- نداشتن هدف مشخص
- نهادینه نشدن ضرورت پژوهش
- عدم گرایش اساتید به پژوهش
- عدم آموزش کافی
- دشوار بودن دسترسی به اساتید
- کمبود حمایت مالی از پژوهش
- عدم استفاده از یافته‌های پژوهشی طلاب
- نبود ساعت ویژه مقاله نویسی در برنامه آموزشی
حجت الاسلام محمد صادق فاضل پس از طلاب، به تشریح راه‌های برون رفت از این مشکلات پرداخت.
وی در ابتدای سخنان خود گفت: تمامی این مشکلات را می‌پذیرم، این مشکلات وجود دارند ولی برون رفت از آنها راه حل دارد ان شاء الله طلبه با برطرف کردن آنها و از میان برداشتن مشکلات پژوهش بتواند وظیفه خود را در قبال پژوهش انجام دهد.
کارشناس شورای پژوهشی حوزه علمیه خواهران استان مازندران برای برطرف کردن مشکلات گفت: برخی از مشکلات مطرح شده را باید کادر مدیریت مدرسه برطرف کنند. مدیر می‌تواند به راحتی و با یک برنامه مشخص، آن موانع را از میان بردارد. هفت مشکل پایانی، یعنی: نهادینه نشدن ضرورت پژوهش، عدم گرایش اساتید به پژوهش، عدم آموزش کافی طلاب، دشوار بودن دسترسی به اساتید، کمبود حمایت مالی از پژوهش، عدم استفاده از یافته‌های پژوهشی طلاب و نبود ساعت ویژه مقاله نویسی در برنامه آموزشی، مشکلاتی هستند که کادر مدیریت مدرسه می‌تواند با برطرف کردن آنها، زیرساخت‌های لازم را برای پژوهش طلاب مهیا کنند.
ایشان ادامه داد: برای برطرف کردن برخی از مشکلات، یعنی نداشتن اعتماد به نفس کافی، نداشتن برنامه ریزی برای فعالیت پژوهش و نداشتن هدف مشخص، باید از مشاوره تحصیلی کمک گرفت.
استاد روش تحقیق حوزه علمیه استان مازندران برای برطرف کردن سایر مشکلات گفت:
عدم شناخت نیاز جامعه را از شما نمی‌پذیرم، چه کسی است که نداند الآن جامعه گریبان‌گیر چه مشکلاتی است. مشکلاتی از جمله: افزایش طلاق، کاهش ازدواج، بد حجابی، خیانت به همسر و … را همه می‌دانید. پس قطعا از مشکلات جامعه اطلاع کافی دارید. فقط توجه داشته باشید طلابی که برای اولین بار پژوهش می‌کنند، نباید تصمیم بگیرند که مشکلات جامعه را حل کنند، بلکه باید چند مقاله تمرینی بنویسند و در پژوهش مسلط شوند. سپس پژوهش‌هایی انجام دهند که با آن مشکلی از مشکلات جامعه را برطرف کنند.
پایین بودن علاقه نسبت به پژوهش معلول عدم آشنایی و همچنین چشیده نشدن لذت آن است. اگر طلبه یک بار پژوهش کند و محصول خود را مشاهده نماید، شیرین پژوهش را خواهد چشید و دیگر آن را رها نخواهد کرد.
برای تقویت روحیه فعالیت گروهی باید خودتان دست به کار شوید و کار گروهی انجام دهید. فقط، باید بدانید که کار گروهی یک مدیر می‌خواهد و مدیر هم باید در ابتدای کار تقسیم کار کرده، وظایف هر یک از اعضای گروه را مشخص کند.
برای برطرف کردن ضعف نگارش دو توصیه به شما می‌کنم. یکی اینکه بنویسید. اولین اصل نویسندگی عبارت است از «نوشتن، نوشتن و نوشتن» پس فقط بنویسید، بدون موضوع هم بنویسید، خیلی درگیر موضوع نباشید، اصلا خاطره بنویسید. از هر زمانی هم برای نوشتن استفاده کنید. درون تاکسی که نشسته‌اید بنویسید. وقتی منتظر کسی هستید برگه و قلم در بیاورید و بنویسید. هنگام تماشای فیلم، کاغذ و قلم دم دستتان باشد و هنگام پخش پیام‌های بازرگانی بنویسید. پس فقط بنویسید، بنویسید و بنویسید. توصیه دوم اینکه کتاب «شیوه شیوایی» نوشته «حسینی (ژرفا)» را خوب بخوانید.
اما سنگین و متراکم بودن مواد آموزشی و همچنین نمره محوری دورس، نه تنها یک آسیب بلکه یک فرصت است برای شما. نمره محوری در امر تحصیل و آموزش به ما کمک فراوانی می کند. اما مانعیت آن برای پژوهش به شیوه برنامه‌ریزی برای فعالیت روزانه برمی‌گردد. باید برنامه‌های روزانه خود را به گونه‌ای تنظیم کنید که فرصتی در روز، هر چند کوتاه، برای پژوهش داشته باشید. اگر برنامه‌ریزی شما دقیق باشد، حتی در ایام امتحانات هم پژوهش را تعطیل نخواهید کرد.
حجت الاسلام محمد صادق فاضل برای مشکل اول و دوم، یعنی: وظایف درون منزل علاوه بر فعالیت درسی و کمبود زیرساخت‌های پژوهش گفت: من قبول دارم که این مشکل وجود دارد اما شما فراموش کرده‌اید که طلبه‌اید. طلبه همانگونه که نعمت بیشتر دارد و این سبب می‌شود که مسئولیت بیشتر داشته باشد، پشتیبانی بیشتری هم از ناحیه خداوند خواهد داشت. یکی از برزگان نظام می‌گفت: من مقام معظم رهبری را از اول انقلاب می‌شناختم، حرفهایی که ایشان پس از تصدی ولایت می‌زند را مقام معظم رهبری پیش از آن بلد نبود که بگوید. وقتی این مطلب را یک نفر برای حضرت آیت الله فاضل استرابادی نقل کرد، ایشان فرمود: «چرا اینگونه نباشد، الآن ایشان ازجانب حضرت ولی عصر (عجل الله تعالی فرجه) تأیید و پشتیبانی می‌شوند». این امر در سطح بسیار پایین‌تری در مورد شما طلبه‌ها هم صدق می‌کند. پس بدانید که هر چه مسئولیت شما بیشتر شود، پشتیبانی از شما هم بیشتر خواهد شد.
شاهد این مطلب هم روایت پیامبر اعظم (صلی الله علیه و آله) است. شهید ثانی در کتاب منیه المرید از ایشان نقل می‌کند که افرمود: «ان الله قد تکفّل لطالب العلم برزقه عما ضمنه لغیره»؛ خداوند، علاوه بر اینکه روزی بندگان را ضمانت کرده است، رزوی طالبان علم را کفالت کرده است. کفالت به معنی ضمانت است، با کمی تفاوت در معنا. رزق هم، به قرینه دعای «اللهم الرزقنا شفاعت الحسین»، چیزی اعم از خوراک و پوشاک است. بنابر این روایت، زمان و توان هم رزق خداوند است که چون طلبه مسئولیت بیشتر دارد، خداوند هم دو برابر این رزق را برای او ضمانت کرده است. پس بدانید که توان شما بیش از آنچیزی است که تصور می‌کنید، همچنین بدانید که زمان، هر چند بیست و چهار ساعت است ولی قابل کشسانی دارد و برای شما آنقدر کش می‌آید که بتوانید وظایف حوزوی خود را انجام دهید. این حالت کشسانی را در علم اخلاق، «برکت» می‌نامند. پس اگر شما به وظیفه حوزوی خود عمل کنید توان شما بیشتر خواهد شد و زمان شما نیز برکت خواهد کرد.
علاوه بر اینکه، با استناد به این روایت، امکاناتی که شما برای فعالیت حوزوی به آن نیاز، از جمله کامپیوتر، کتاب و …، به عنوان رزق شما خواهند شد، و خداوند ضمانت داده که آنها را برای شما تأمین خواهد کرد.
در نتیجه، شما تصمیم بگیرید که فعالیت حوزوی خود را به طور تمام و کمال انجام دهید، مطمئن باشید که خداوند ضمانت کرده که تمام زیرساخت‌ها را برای شما فراهم کرده، توان و زمان شما را نیز بیشتر خواهد کرد.