جشنواره علامه حلی(ره) در «دست به قلم شدن» طلاب نقش زیادی داشته است

.

تقویت نشاط علمی و گسترش روحیه پژوهش در بین طلاب جوان از رسالت‌های اصلی جشنواره علامه حلی(ره) است. در همین راستا، دبیرخانه جشنواره برای تدوین ویژه‌نامه یازدهمین دوره خود نظرات سه تن از صاحب‌نظران و کارشناسان حوزوی را که در امور اجرایی جشنواره نیز مشارکت دارند، در خصوص وضعیت پژوهش در حوزه و نقش جشنواره در ترویج پژوهش‌های حوزوی، دریافت و به شیوه اقتراح تنظیم نموده است. آنچه در پی می‌آید چکیده‌ای از مصاحبه با حجت الاسلام محمدصادق فاضل است.

.

ـ چگونه می‌‏توان اثربخشی پژوهش در حوزه‏‌های علمیه را بیشتر کرد؟

در قدم اول، باید تعریف پژوهش و کاربردها و ضرورت آن برای اساتید و طلاب مدارس علمیه تبیین شود. بدین‌معنا که طلاب باید بدانند که پژوهش چیست، چه کاربردی برای آن متصور است، و انجام آن چه ضرورتی دارد. متأسفانه وقتی صحبت از پژوهش در نزد اساتید و طلاب به میان می‌آید، ایشان تصور می‌کنند که باید مقاله بنویسند، در صورتی که پژوهش فرایندی طولانی است که مقاله، تنها یکی از قالب‌های ارائه آن است.

باید برای طلاب تبیین شود که منبر یک زیرساخت پژوهشی دارد و الزاماً هر منبری باید ارائه نتایج یک پژوهش باشد. مبلّغین باید بدانند که اگر می‌خواهند سخنرانی تأثیرگذارتری داشته باشند، حتماً باید چند ساعت، بر اساس یک فرایند، پژوهش انجام دهند و مدل ارائه آن را نیز از پژوهش بگیرند.

باید برای اساتید تشریح کرد که اگر دغدغه یادگیری طلاب را دارند، از طریق مشارکت دادن آنها در امر آموزش، می‌توانند میزان یادگیری آنها را افزایش دهند و این امر از طریق آموزش پژوهش به طلاب سهل‌تر می‌شود.

همچنین باید برای طلاب تشریح کرد که برای تمدن‌سازی اسلامی که مقام معظم رهبری ـ مد ظلّه العالی ـ بر آن تأکید بسیار دارند، راهی به جز استنباط و استخراج آموزه‌های دینی از منابع دینی وجود ندارد و روش این استنباط و استخراج را پژوهش متکفل است.

.

ـ تأثیر و نقش جشنواره علامه حلی(ره) در اهداف پژوهشی حوزه و همچنین هدایت و انگیزه‌بخشی به فعالیت‌های پژوهشی طلاب جوان چه بوده است؟

بر اساس تحقیقاتی میدانی در چهار دوره برگزاری جشنواره علامه حلی(ره) در استان مازندران، به وضوح دیده می‌شود که جشنواره علامه حلی(ره) در «دست به قلم شدن» طلاب نقش زیادی داشته است؛ به گونه‌ای که در ابتدای شروع فراخوان جشنواره علامه حلی(ره)، طلاب مدارس علمیه از سرتاسر استان مازندران تماس می‌گیرند و درخواست راهنمایی مقاله برای شرکت در جشنواره را دارند. همین امر نشان از موفقیت جشنواره علامه حلی(ره) در ترویج پژوهش است.

علاوه بر اینکه شرکت طلاب در چندین دوره جشنواره علامه حلی(ره) استان مازندران، سبب شده است که هر طلبه، پس از برطرف کردن نواقص آثار قبل خود، بر کیفیت اثرش افزوده شود. همین مسأله موجب شده تا شاهد رشد کیفی آثار پژوهشی استان مازندران در دوره‌های اخیر باشیم؛ به گونه‌ای که امروزه تعداد قابل‌توجهی از طلاب و اساتید در حال تدوین آثار پژوهشی با رتبه علمی ـ پژوهشی هستند؛ در صورتی که در ابتدای فعالیت جشنواره علامه حلی(ره) بعید به نظر می‌رسید که طلاب بتوانند حتی مقاله علمی ـ ترویجی یا همایشی تولید کنند. به جرأت می‌توان بخش عمده این موفقیت را مرهون برگزاری جشنواره علامه حلی(ره) و رشد فزاینده فعالیت آن دانست.

.

ـ عمده‌ترین آسیب‌های مباحث پژوهشی طلاب جوان را در چه می‌دانید؟

چند آسیب در مدارس علمیه مشاهده می‌شود که به دو آسیب مهم آن اشاره می‌شود:

الف. غالب مدارس علمیه فاقد معاون پژوهش هستند و اغلب افرادی هم که به عنوان معاون پژوهش در مدرسه معرفی می‌شوند، به دلیل مشغله‌های کاری (مانند معاونت آموزش، معاونت تهذیب و…) و یا به دلیل تدریس فراوان، فرصت مدیریت پژوهشی در مدارس را پیدا نمی‌کنند. در صورتی‌که ترویج پژوهش در حوزه به یک انقلاب نیاز دارد و یک انقلاب برای به ثمر رسیدن نیازمند صرف نیرو و زمان بسیار است. بنابراین، یکی از دلیل‌هایی که پژوهش در حوزه‌های رونق نمی‌یابد، نبود نیرویی است که خودش را وقف پژوهش کند و برای ترویج پژوهش تلاش شبانه‌روزی داشته باشد.

ب. غالب اساتیدی که روش تحقیق را در حوزه‌های علمیه تدریس می‌کنند، در هنگام برگزاری کارگاه، به تشریح ساختار مقاله می‌پردازند و فرایند روش تحقیق که فرایندی سخت و پیچیده است را آموزش نمی‌دهند. و از آنجا که ساختار مقاله بدون روش تحقیق یک امر انتزاعی و ذهنی خواهد بود، غالبِ قریب به اتفاق طلابی که از کارگاه روش تحقیق خارج می‌شوند احساس عدم رضایت می‌کنند.