نشست علمی «جایگاه کتاب در زندگی انسان»
حجت الاسلام محمد صادق فاضل در نشستی علمی در مدرسه علمیه الزهرا (سلام الله علیها) ساری، جایگاه کتاب در زندگی انسان را تبیین کرد. ایشان در این نشست بیان داشت:
یکی از علل اهمیت کتاب این است که کتاب موجب غنای فرهنگی انسان میشود. فقر فرهنگی یکی از مشکلات انسانی محسوب میشود که پیامدهای منفی متعددی دارد؛ از جمله موجب عدم پذیرش حق، عدم توانایی ارتباط با جامعه علمی، و در نتیجه موجب زیاد شدن معضلات و مشکلات اجتماعی میشود. پس باید کتاب خواند و دیگران را به کتاب خواندن تشویق کرد.
کتابها را از لحاظ مفید بودن به چند دسته میتوان تقسیم کرد.
کتابهای هادی مطلق که منحصر در قرآن و نهجالبلاغه و صحیفه سجادیه است، در کنار آنها کتابهایی که مفید مطلق هستند، مانند مفاتیح الجنان، معراج السعاده، قلب سلیم، مفاتیح الحیاه، کتب شهید مطهری و مانند آن. این دسته از کتابها را به همه سفارش کرد تا با آن مأنوس باشند.
در مقابل آنها کتابهایی هستند که به کتب ضالّه مشهورند، مطالعه این کتابها از لحاظ شرعی حرام است و از لحاظ عقلی نیز لزوم اجتناب دارند.
غیر از این دو دسته کتاب، کتابهایی هستند که به علم و اطلاعات انسان افزوده میکنند. این کتابها را نمیتوان به همه، به صورت یکسان پیشنهاد کرد. هر انسانی بر اساس نیازهای خودش با یک سری کتابها سر و کار دارد. افرادی که عضو جامعه علمی هستند، با کتابهای در رشته تحصیلی خود دمخور هستند و افراد علاقهمند به مطالعه، بیشتر کتابهایی در دانش مورد علاقه خود را مطالعه میکنند. به همین جهت به هر کسی نمیتوان کتاب خاصی را پیشنهاد و توصیه کرد.
از نگاه دیگر، افرادی که مطالعه میکنند به دو دسته تقسیم میشوند، یک گروه اشخاصی هستند که برای بالارفتن علم و اطلاعات خود مطالعه میکنند و دسته دیگران پژوهشگران هستند.
در گروه اول، وقتی شخصی نیاز خود را شناخت، و بر اساس آن یک سری کتابها را برای مطالعه انتخاب کرد، باید کتابهای خود را به سه دسته تقسیم کند: یک سری کتابها، کتابهای بالینی هستند، یعنی شخص باید در همه حال آن کتاب همراهش باشد و آن را مطالعه کند. سری دیگر کتابها برای مطالعه در زمانهایی است که شخص فراغ بال بیشتری دارد. دسته دیگر کتابها برای مطالعه زمان مقتضی میطلبند، یعنی شخص باید موانع تمرکز را از خود دور کند تا بتواند آن را مطالعه کند.
تمییز این سه دسته کتاب بر اساس دانشی که شخص به آن پرداخته است متفاوت است. برای نمونه، در علم فقه، کتابهای رساله عملیه، بالینی هستند و کتب فقهی نیمه استدلالی برای زمان فراغ بال و کتب فقهی استدلالی و کتابهای اصولی برای یک زمان مقتضی. یا در تفسیر، کتب تفسیر موضوعی حاج آقای قرائتی کتب بالینی هستند، تفاسیر روان و سبک، مانند نمونه و نور، و کتب سنگین تفسیری مثل المیزان برای زمان مقتضی.
در گروه دوم، خیلی کم اتفاق میافتد که یک پژوهشگر کتابی را از ابتدا تا انتها مطالعه کنند. ایشان از هر کتابی، به آن اندازه که مورد نیاز است انتخاب کرده و مطالعه میکنند.
نکته بعدی در مورد کتاب، کتابشناسی است. هر کتابی که دست گرفتید، باید به این گزینهها توجه کنید. گزینههای زیر درجه اعتبار کتاب را مشخص میکنند.
۱٫ نام کتاب؛
۲٫ نام مؤلف؛
۳٫ نام انتشارات؛
۴٫ شماره چاپ و تیراژ کتاب؛
۵٫ محل و سال انتشار؛
۶٫ شخصیت و تخصص و دیگر تالیفات مؤلف؛
۷٫ مخاطبان این کتاب.