پیامبر خدا ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ میفرماید: «اکتبوا العلم قبل ذهاب العلماء و انّما ذهاب العلم بموت العلماء؛ دانشها را مکتوب کنید پیش از آنکه عالمان را از دست بدهید، که با از دست رفتن دانشوران، دانش نیز از دست میرود.» (میزان الحکمه، ج ۸، ص ۳۲۴)
این یک واقعیت است. شاید یک طلبه، یک روحانی، یک مبلّغ و به ویژه یک استاد برجسته، در مطالعات خود به نکته خاصی از مبانی اسلامی برسد، ولی متأسفانه به این دلیل که آن را مکتوب نمیکند، با وفات آن شخص، آن نکته نیز از بین میرود.
میتوان تصور کرد که از زمان غیبت صغری تا کنون، چندین هزار یا چندین میلیون نکته از آموزههای اسلامی به ذهن یک صاحب نظر آمده است که به دلیل منتشر نشدن، با وفات آن عالم، آن نکته نیز از بین رفته است. نکتههایی که میتوانست برای بشر امروز خیلی راهگشا و کارگشا باشد.
پس به طلاب آموزش دهید هر نکتهای از مبانی اسلامی که در مطالعات یا تفکرات خود به آن میرسند را به فرضیه تبدیل کرده، برای آن پژوهش کرده، در صورت اثبات منتشر کنند.
یک حُسنی که پژوهش در این مورد دارد، اثبات یا رد فرضیه است. شاید نکتهای که به ذهن یک طلبه یا استاد آمده است، کاملاً صحیح نبوده، یا ناقص باشد که به وسیله پژوهش و برگزاری نشست علمی و منتشر کردن در قالب مقاله، نواقص آن یا رد فرضیه مشخص میشود.
برای نمونه:
یکی از دوستان می گفت: «هر زمان از من لغزشی می خواست سربزند و گناهی کنم، یا یک نفر مزاحم می شد یا تلفنم زنگ می خورد و کمی در انجام گناه تأخیر می انداخت.»
این مطلب موجب شد یک فرضیه درست کنیم که «برهان رب» که خداوند به حضرت یوسف نشان داد (آیه ۲۴ سوره یوسف)، شاید عمومیت داشته باشد و برای همه بندگان باشد؛ بدین معنا که خداوند برای تمامی بندگان، به هنگام لغزش و خطا، برهان رب می فرستد.
این فرضیه بعد از پژوهش تبدیل شد به یک مقاله علمی پژوهشی با عنوان «ادله عمومیت برهان رب با تأکید بر آیۀ ۲۴ سورۀ یوسف»