علت عدم استفاده از «آیا» در سؤال اصلی

.

دیشب یکی از کاربران سایت پرسید:

با عرض سلام و ادب و احترام

ممنون از مطالب خوبتون.

یک سوال: در سوال اصلی گاهی مدعایی در یک علم مطرح شده و شما می خواهید آن مدعا را باطل نمایید. مثلا برای مقاله ای با عنوان «فایده مندی تقسیم علم به بدیهی و نظری در منطق تصدیقات» چه طور باید تبدیل به سوال اصلی شود بدون اینکه اول آنها آیا بیاید. اصلا نمی دانم چرا باید آیا نباشد ضرورتا. اگر نشد چه کار کنیم؟

در پاسخ نوشتم:

سلام علیکم

سؤال دقیقی پرسیدید.

وجود «آیا» در سؤال اصلی یکی از مسائل اختلافی در بحث روش تحقیق است.

برخی معتقدند که حتماً سؤال اصلی باید با «آیا» شروع شود؛

اما در بین اساتید روش تحقیق مشهور است که در سؤال اصلی نمی‌توان از «آیا» استفاده کرد.

اساتید روش تحقیق در مقام استدلال برای عدم استفاده از «آیا» می‌گویند:

سؤال اصلی نباید به گونه ای مطرح شود که با یک کلمه بتوان به آن پاسخ داد. وقتی از آیا استفاده می‌کنید، برای نمونه، وقتی می‌گویید: «آیا تقسیم علم به بدیهی و نظری در منطق تصدیقات فایده دارد یا خیر؟» می‌توان با یک «بله» یا «خیر» به آن سؤال پاسخ داد.

دلیل دیگری که برای عدم استفاده از «آیا» آورده می‌شود این است که در پژوهش، ما سه گونه سؤال اصلی داریم: ۱٫ سؤال از چیستی؛ ۲٫ سؤال از چرایی؛ ۳٫ سؤال از چگونگی. اما سؤالی که با «آیا» شروع شود، هیچ کدام از این سه گونه سؤال نخواهد بود.

حال باید ببینید که سؤال اصلی تحقیق شما، کدام یک از انواع سه گانه فوق است.

بعید است که پژوهش شما سؤال از «چرایی» و «چگونگیِ» فایده‌مندی داشته باشد؛ پس سؤالتان از چیستی فایده مندی است.

در نتیجه، سؤالتان را باید اینگونه طراحی کنید:

تقسیم علم به بدیهی و نظری در منظق تصدیقات چه فایده‌ای دارد؟