شما برای فعالیت پژوهشی، اول باید یک موضوع را انتخاب کنید. اما از آنجا که در این کتاب قرار است من به شما پژوهش تمرینی را آموزش دهم م موضوع پژوهش تمرینی با پژوهش حرفه‌ای متفاوت است، لازم است یک نکته بسیار مهم را باید تذکر دهم:
شاید شنیده باشید که موضوع تحقیق باید به‌روز، و مهم‌تر اینکه باید مورد نیاز جامعه باشد. ولی در پژوهش تمرینی نیازی نیست شما مشکلات جامعه را حل کنید، بلکه در این مرحله، باید اول به فکر حل مشکل خود (ندانستن شیوه پژوهش) باشید. به همین جهت، این رکن بسیار مهم در پژوهش، یعنی «پژوهش باید نوآوری داشته باشد» را فعلاً فراموش کنید. به خودتان فرصت دهید که با انجام چند پژوهش که موضوعی ساده و تکراری دارند، به روش پژوهش مسلط شوید و سپس دنبال موضوعاتی بروید که مشکلی از مشکلات جامعه را حل می‌کند.
اجازه دهید با مثالی بحث را برایتان روشن‌تر کنم. حتماً در مورد درس خارج فقه و اصول چیزهایی شنیده‌اید. ماهیت و رسالت اصلی درس خارج، آموزش شیوه استنباط از آیات و روایات است. شاید توجه کرده باشید که اساتید بزرگِ درس خارج، برای درس خود، مباحث عمومی، مثل نکاح، مکاسب، حج و … را انتخاب می‌کنند، با اینکه این بزرگواران از مشکلات جامعه خبر داشته، و نسبت به آن اشراف دارند. انتخاب این موضوعات برای درس خارج کاملاً آگاهانه است. دلیل انتخاب مباحث عمومی برای درس خارج این است که شیوه استنباط احکام کار بسیار مشکلی است و برای اینکه استاد بتواند این روش را به طلاب آموزش دهد، از موضوعاتی استفاده می‌کند که طلبه، برای تمرین و کارورزی آن، به اندازه کافی منبع در اختیار داشته باشد و بتواند به کمک کتب فقهی متعدد، حکم فقهی را از آیات و روایات استنباط کند. استاد درس خارج این شیوه را به طلبه آموزش می‌دهد و طلبه با مراجعه به منابع متعدد، کارورزی‌های لازم را انجام می‌دهد و پس از مسلط شدن در استنباط احکام، سراغ موضوعات مستحدثه می‌رود تا مشکلات جامعه را از طریق شیوه‌ای که آموزش دیده حل کند. حال تصور کنید که استادِ درس خارج، برای آموزش استنباط احکام، سراغ مسائل مستحدثه برود، در این صورت، به خاطر نبود منابع کافی، طلبه کارورزی‌های موفقی نخواهد داشت، در نتیجه، این شیوه را به طور کامل آموزش نمی‌بیند، و در پایان امر، در حل کردن مشکلات جامعه نیز دچار مشکل خواهد شد.
این مسئله در پژوهش تمرینی نیز مطرح است. شما باید موضوعی را انتخاب کنید که به اندازه کافی منبع در اختیار داشته باشید. در این صورت است که می‌توانید یک کارورزی خوب در پژوهش داشته باشید. مطمئن باشید که پس از انجام چند پژوهش تمرینی و مسلط شدن در پژوهش، می‌توانید به راحتی موضوعی جدید و به‌روز انتخاب کنید و با آن مشکلی از مشکلات جامعه را حل نمایید.
این را با اطمینان به شما می‌گویم که اگر برای اولین پژوهش خود موضوعی را انتخاب کنید که سخت باشد، سختی روش پژوهش با سختی موضوع ضمیمه شده، شما را از پژوهش دلزده می‌کند. همین می‌شود که طلبه‌ای می‌گوید: «من حاضرم ۱۰۰ واحد آموزشی بگذرانم ولی یک تحقیق انجام ندهم».
بنابر این به شما توصیه می‌کنم که در پژوهش تمرینی، موضوعی ساده و تکراری انتخاب کنید؛ موضوعی که به اندازه کافی منبع داشته باشد و برای فیش‌نویسی مشکل خاصی برایتان به وجود نیاید.
نمونه کار
موضوع: شرح خطبه ۸۱ نهج البلاغه
موفق باشید.